تعریف سرطان
تعریف سرطان :
سرطان یعنی رشد ، تکثیر و گاهی انتشار غیر طبیعی سلول های بدن. تمامی سرطان ها دارای الگوی رشد مهارگسیخته و تمایل به جدا شدن از منشاء اصلی و متاستاز هستند.
سرطان از نگاه کلی :
جسم انسان از میلیون ها میلیون سلول تشکیل شده است که در کنار هم ، بافت هایی مانند ماهیچه ها ، استخوان و پوست را می‌سازند. اغلب سلول های طبیعی بدن در پاسخ به تحریکاتی که از داخل و خارج بدن به آن ها وارد می‌شود، رشد و تولیدمثل می‌کنند و در نهایت می‌میرند. اگر این فرآیند در مسیر تعادل و صحیح خود اتفاق بیفتد ، بدن سالم می‌ماند و عملکرد طبیعی خود را حفظ می‌کند. اما مشکلات ، زمانی شروع می‌شود که یک سلول طبیعی دچار " جهش " و یا تغییر شده و به سلول سرطانی تبدیل می‌شود.
نحوه ایجاد سرطان
یک سلول طبیعی ممکن است بدون هیچ دلیل واضحی به یک سلول سرطانی تبدیل شود، ولی در اغلب موارد ، تبدیل در اثر مواجهه مکرر با مواد سرطان زا مانند الکل و دخانیات صورت می‌گیرد. شکل ظاهری و نیز عملکرد سلول های سرطانی شده با سلول های طبیعی تفاوت دارد. جهش یا تغییر ایجاد شده در DNA یا ماده ژنتیکی سلول اتفاق می‌افتد (DNA همان مسئول کنترل شکل ظاهری و عملکرد سلول است). وقتی DNA یک سلول تغییر می‌کند، آن سلول با سلول های سالم کنار خود تفاوت می‌یابد و دیگر کار سلول های طبیعی بدن را انجام نمی‌دهد. این سلول تغییر یافته از سلول های همسایه‌اش جدا می‌شود و نمی‌داند چه زمانی رشدش باید به پایان برسد و بمیرد. به عبارت دیگر سلول تغییر یافته از دستورها و علائم داخلی که سلول های دیگر در کنترل آنها هستند، پیروی نمی‌کند و به جای هماهنگی با سلول های دیگر خودسرانه عمل می‌کند.
سرطان بدخیم و سرطان خوش خیم
وقتی سلول " جهش یافته " تقسیم می‌شود ، به 2 سلول جدید " جهش یافته " تبدیل می‌گردد و این فرآیند به همین ترتیب ادامه می‌یابد تا همان یک سلول موذی به توده‌ای از سلول ها که تومور نامیده می‌شود، تبدیل می‌گردد. گاهی این تومورها ، خوش خیم بوده و رشد نمی‌کنند. ولی در صورتی که سلول های تومور رشد کنند و تقسیم شوند و سلول های طبیعی اطراف خود را از بین ببرند و به نقاط دیگر بدن هم دست‌اندازی کنند، تومور بدخیم محسوب می‌شود. بزرگترین خطر تومورهای بدخیم ، توانایی آن ها در حمله به بافت های سالم و پخش شدن در بدن است و این همان متاستاز سرطان است. هر چه تومورها رشد کنند و بزرگتر شوند، جلوی رسیدن مواد غذایی و اکسیژن را به سلول های سالم می‌گیرند و با پیشرفت سرطان ، سلول های سالم می‌میرند و عملکرد و سلامت بیمار از بین می‌رود. اگر جلوی این فرآیند گرفته نشود، سرطان به مرگ می‌انجامد.
علائم هشدار دهنده سرطان
- خونریزی غیر طبیعی در هر نقطه از بدن.
- پیدایش هرگونه توده سفت سلولی در زیر پوست، مثلا در سینه یا نقاط دیگر.
- پیدایش زخمی که به آسانی بهبود نمی‌یابد (بویژه در اطراف زبان ، دهان و لب ها).
- سوء هاضمه دائمی.
- تغییراتی در وضع خال ها یا زگیل از قبیل تغییر رنگ ، بزرگ شدن ، خارش ، دردناک شدن و یا خونریزی از آن ها که به مدت طولانی ادامه یابد.
- پیدایش آشفتگی در اعمال روده‌ها یا مثانه که با درمان های عادی بهبودی نیابد.
- سرفه ، گرفتگی صدا و یا مشکل شدن عمل بلع به مدت طولانی.
* اگر هر یک از این علائم فوق بیش از دو هفته ادامه یابد، باید بیمار تحت بررسی تخصصی قرار گیرد. البته در بیشتر موارد این علائم حاکی از وجود سرطان نیستند.
انواع مختلف سرطان (cancer)
اغلب سرطان ها به 3 دسته عمده تقسیم می‌شوند:
- کارسینوم : شامل سرطان هایی می‌شود که از سلول هایی که سازنده پوست هستند (مثل سرطان پوست) و یا لایه داخلی اعضا را می‌پوشانند (مثل سرطان ریه) و یا سازنده غدد هستند (مثل سرطان سینه) منشاء می‌گیرد.
- سارکوم : این دسته سرطان هایی هستند که از بافت همبند مثل غضروف ، استخوان و ماهیچه منشاء می‌گیرند. از این رو سرطان استخوان یا سرطان ماهیچه را در هر نقطه از بدن سارکوم می‌گویند.
- لوسمی و لنفوم‌ها : شامل سرطان هایی است که از سلول های تشکیل دهنده خون و سلول های ایمنی منشاء می‌گیرند.
سرطان های شایع
در کشورهای غربی ، سرطان پوست شایعترین سرطان است و پس از آن سرطان سینه ، ریه ، پروستات ، روده بزرگ ، مثانه و رحم قرار دارد.
راه های پیشگیری از ابتلا به سرطان
پیشگیری اولیه از سرطان با اجتناب از عامل مسبب یا مصرف ماده‌ای که مانع از پیدایش فرآیند بدخیمی می‌شود ، صورت می‌گیرد و شامل اقداماتی برای کاهش خطرات شیوه زندگی (اجتناب از توتون ، مصرف غذاهای کم چرب و غنی از فیبر ، استفاده از کرم ضد آفتاب) و مصرف عوامل پیشگیری شیمیایی است. عوامل پیشگیری شیمیایی داروها یا ریز مغذی ها (مواد معدنی یا ویتامین ها) هستند.
عوامل زیر نیز در پیشگیری از سرطان ها موثرند:
- عدم استفاده از مشروبات الکلی و دخانیات.
- صرف غذاهایی که به صورت آب‌پز تهیه می‌شود.
- عدم استفاده از غذاهایی که آثار سوختگی در آن ها نمایان است.
- استفاده از سبزیجات و انواع میوه‌ها
- استفاده کمتر از گوشت قرمز
- رعایت کامل امور بهداشتی
روش های درمان
امروزه اکثر سرطان ها درمان قطعی ندارند اما برای جلوگیری از رشد و پیشرفت آن ها از روش های جراحی ، پرتو درمانی ، شیمی درمانی ، هورمون درمانی ، پیوند مغز استخوان و ... استفاده می‌شود. البته یافته‌های جدید زیست شناسی سلولی تومور نیز در روش های درمانی ترکیبی طی یک برنامه هماهنگ مورد بهره برداری قرار می‌گیرند.
- Created on .